domingo, 16 de marzo de 2008

Segeda, a ziudat zeltiberica que cambeó o calendario

Güe 15 de marzo se ye zelebrando en o lugar de Mara os Idus de Marzo, calendata en a que os romans zelebraban l’año nuebo antis de trobar-se con os Segedenses, que les obligón a cambear o comezipio de l’año dic’o 1 de chinero. Calendata que se ye conserbada dica os nuestros diyas.

Entre Mara y Belmont de Gracián se troban as ruinas d’o que estió a capital d’a tribu zeltibera d’os Belos, Segeda (Sekaida).
Mientres a conquista d’os romans d’a peninsula iberica, istos pautón con os belos que els no les ferían a guerra pero que os belos no deberían de aumentar as suyas murallas ni creyar nuebas ziudatz y deberían gosar-les bel tributo. Os belos no creyón garra nueba ziudat, pero en ixas añadas Segeda crexió grazias a os pequeños lugarons d’a redolada que sintiendo-se más seguros se i cubillón y creyón una gran ziudat. Tampoco no aumentón de grandaria as murallas sino que adrezón as que teneban biellas y las fortificón. Isto estió bisto como una prebocazión por Roma que en 153AdC declaró atra guerra contra os ispanos debiu a iste feito.
En os Idus de Marzo se eslexiban os consules y se aprestaban ta fer a guerra. Pero como si esen partiu ta Segeda en marzo, estarían plegaus en Segeda en agüerro, obligando-les a fer a guerra d’ibierno. Sabiendo que l’ibierno en istas tierras d’o interior yera muito duro, dezidión d’enantar o comenzipio de l’añada a las Calendatras de chinero (1 de Enero) Ta prebar de fer a guerra de berano y tamién ta dar-les una “percutida” a os segedenses.
Os Belos se chuntón con os Arebacos, atra tribu zeltibera con capital en Numanzia, en una guerra contra os románs, que tras bellas redotas romanas, cayón baixo o poder d’os latinos. (En una d’istas barallas os romans i lebón elefans. Prexinatz os zeltiberos que nunca no’n eban bisto garra. Pues un elefán recibió un cantazo en o güello, se tornó barrenau y comenzipió a enrestir a os propios romans. Beyendo isto a resta d’os elefans, se sintión nierbudos y fazión o mesmo.)
Ya charraré un poquet más d’os zeltibers y d’ista guerra cuan tienga tiempo (y en sepa un poquet más, a istoria no ye o mío)
Sincusatz-me por aber escrito isto chusto o diya en que s celebraba. Pero a yo mesmo me ha “apercazau o toro” porque me pensaba que iba a celebrar-se más tardi. Ya me ese cuacau ir-ie.
Ta saber-ne más:
http://www.segeda.net/
http://www.educa.aragob.es/cprcalat/segeda/

3 comentarios:

Onset dijo...

Una istoria bien bonica, no la conoxeba de tot. Siempre m'ha feito goyo isto d'a cultura clasica, antiparte que s'aprende muito (y más encara cuan no ye guaire enrebesata ni embolicata). A plantar fuerte.

Anónimo dijo...

Pues ye que os zeltiberos son unicos... yo que soi d'un lugar que o suyo castiello yera antes un poblau zeltibero, que en os mons d'arredol i hai castros zeltiberos, que encara se'n conserba bella tradizión, y me trobo muit amanau a ixa cultura, creigo que (no soi guaire obchetibo, pero bueno) caldría empentar muito más iste mundo... ye encara por descubrir.

Segeda I y Segeda II... tremendo. Iste berano estié en un congreso de zeltiberos en Daroca y se fazió una excursión allí, pero no i fue, una pena.

Sigue asinas!

Alberto dijo...

Hola a os dos, Onset y Charrabís.

A yo siempre me ha feito asabelo goyo l'istoria antigua,más que más l'istoria d'os zeltibers. Puestar que siga porque tamién o mío lugar ye d'orichen zeltiber.
Ye tot un mundo pleno de misterios ya que os istoriadors no son d'alcuerdo sobre o suyo orichen, de como yeran, d'a distibuzión d'as tribus (encara no sé si o mio lugar yera Belo, Tito, Arebaco o Lusetón) Pareix que encara bi'n ha muitas cosas sin descubrir.
Una pena que l'istoria se me faiga dificil d'aprender ya que me cuaca asabelo.

Sí que ye una pena que no'n se sepa garra en Aragón ya que pareix que cuan se charra d'a cultura y l'istoria d'Aragón nomás se charra de Zaragoza+Pirineus (u ixo me pareix a yo)

Que baiga bueno!