miércoles, 21 de julio de 2010

A onsa mayor

Ye curioso que, civilizacións, que de primeras uno no se prexina que haigan teniu contacto, compartan quasi todas una mesma creyencia, un mesmo rasgo. Un eixemplo ye que quasi todas as culturas d’o hemisferio septentrional d’o mundo en a suya historia han visto en o cielo d’a nueit una onsa creyada por 7 estrelas. Cada una explica a suya existencia d’una traza:

Se diz que Zeus se namoró de Calisto, una ninfa d’as selvas y la fació a suya amante. Hera, a muller de Zeus, acarranyada convirtió a Calisto en una onsa.Bel diya, Calisto se trobó a o suyo fillo, Arkas, qui, en no reconoixer a su mai por estar un onso, prebó de matar-la pero Zeus bi apareixió y lo impedió y le’n explicó. Alavez, Arkas querió estar tamién onso como su mai y Zeus lo convirtió y los chitó muit alto muit alto en o cielo ta poder viyer-los siempre, totz os diyas d’o anyo. Dend’alavez en o cielo d’a nueit, siga ibierno o estiu, se pueden viyer a onsa mayor y a onsa menor. Manimenos, Hera continava acarranyada y chitó un dragón ent’o cielo ta que se metese entre os dos onsos ta que no estasen chuntos, por ixo, istas dos constelacións están separadas por a constelación de Draco.
Os indios Cherokee trovavan atro sentiu a l’existencia d’a onsa mayor, pues ta els, a onsa yera encorrida por tres cazataires mientres toda l’anyada, pero en plegar en os meses d’agüerro chusto en que se posa l’onsa sobre l’horizont, os cazataires le dan caza y a suya sagre caye t’a tierra plenando as fuellas d’os arbres de colors royas.
Istas historias me las recentó un colega que conoixié por tierras albarracinenses istas zagueras setmanas. ¡Muitas gracias Edu!

2 comentarios:

Unknown dijo...

antes con antes: gracias per tenir e mantenir este blog, una oportunidat para leyer de cosas interesantz en aragones.
en tocant l'afer de o nom d'ixa constelacion, m'ha agradato muito coneixer a falordia de os habitadors ancestrals de Nord-America, bien traida a sincronia con l'agüerro. D'atra man, estoi que no te foi vier res de nuevas si te digo que @s aragoneses la clamamos tradicionalment "O Carro", no pas "Onsa Mayor" ni "Onsa Gran". Esprisions e contina a posteyar!

Alberto dijo...

Hola Manuel. Muitas gracias por pasar-te por iste blog y más que más por dixar iste comentario!

Si ye que a onsa mayor tien mil nombres. En o mío lugar le clamamos osa mayor manimenos a las tres estrelas que tiran d'ixe "carro" Alioth, Mizar y Alkaid las clamamos las tres marías. En atras mitolochías ixas 3 estrelas son, en vez de cazataires, as crías d'a onsa. Y en atras culturas as 7 estrelas yeran bueis, d'astí "septentrional" que en griego e "septem trionem" 7 bueyes. Y asinas bi'n ha mils d'interpretacións.
Como curiosidat, o sinyal de Madrid tien 7 estrelas que son as 7 estrelas d'a onsa mayor, pareix que antigos pueblos que vivioron en Madrid tamién alufravan ista constelación.
¡Salut Manuel!