viernes, 14 de diciembre de 2012

Fa muitos muitos anyos en Teruel...


Fa  bells 500.000 anyos, mientres una epoca clamada Pleistocén meyo, vivió en o que hue ye Obón una colla d’hienas (sí, ixos animalotz fierizos que hue viven en a sabana africana y que riyen d’una traza muit caracteristica).  Vivivan en una cueva no guaire funda, pero con una amplaria prou gran ta que podesen cubillar-se-ie tot o clan. As hienas, como gosan fer hue en Africa, minchan a carronya que se trovan dinfuera d’o suyo cado, la replegaban y la alzavan en o fundo  d’a cueva ta que garra animal no les molestase y poder minchar tranquilas. Pareix que antismas tamién lo feban asinas, pues en a cueva encara se puede trovar-ne os repuis.
Si tos ha trucau o ficacio ixo de trovar hienas en o meyo de Teruel, más tos trucará en que sepatz o que i se trova tamién.   Pareix que a las hienas les feba goyo de minchar más que más rinoceronts y caballos. Encara que también se trovan uesos de lobo, craba, ciervo u mesmo hamsters y tafugos (taixudos).
En o Pleistocen meyo a fauna que ny’heva en a Peninsula Iberica yera prou diferent a como en ye agora. Leons y panteras cazavan rinoceronts, ciervos de cuernas chigants como o Megaloceros gigantus u bueis también chigants como o Bos primigenius. Atros animals como os mamutz  Mammuthus primigenius minchavan tranquilament en as planas de sabana que cubrivan meya Peninsula. Mientras, os humans Homo heidelbergernsis se cazegavan entre as matas aguardando que as hienas dixasen una mica de carronya ta poder levar-se ta suya cueva.
O tiempo pasó, as hienas disparixioron como lo facioron también os rinoceronts, cuasi totz os mamutz, os leons, as panteras y guepardos. A cueva comencipió a esbodregarse,  a plenar-se de sediment  y a trancar a suya dentrada natural.  De cabo tan quand bell animal cayería dentro d’a cueva como muestran os arañazos dixaus por un onso d’as cavernas, que puet-estar que cayese dentro d’a cueva y ya no podió salir-ne.
O tiempo continó pasando. Hue d’a cueva d’as hienas no’n queda que una mica. O sediment que cubriva a cueva s’en fue por l’acción de l’augua, también lo facioron gran parti d’os uesos (encara que bi ha bellas capas aon ny’hai prou), a dentrada orichinal disparixió y t adentrar-ie hue cal pasar como una sirpient, arrastrándose por o suelo por un forau dixau por l’augua dica a cambra principal aon yeran as hienas.
Agora quand  a chent d’o mío lugar diz que “as cabricas (asinas claman a os cuerzos) antimas no ny’heva garra, que son os ecolochistas y os forestals qui las chitan per o mont” m’en riyo. Si sabesen que ny’heva muitismo antismás…

1 comentario:

Anónimo dijo...

Intresat a-saber-lo muitas gracia por o tuyo treballo.